HOTUBA YA MSEMAJI MKUU WA KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI MHE . EZEKIAH DIBOGO WENJE (MB) KUHUSU MAPITIO YA UTEKELEZAJI WA BAJETI KWA MWAKA 2012/2013 NA MAKADIRIO YA MAPATO NA MATUMIZI YA WIZARA YA AFRIKA MASHARIKI KWA MWAKA WA FEDHA 2013/2014
1.0 UTANGULIZI
Mheshimiwa Spika,
Jumuiya ya Afrika Mashariki imeundwa na Ibara ya 2(1) ya Mkataba
wa kuanzisha Jumuiya ya Afrika Mashariki kufuatia makubaliano ya wakuu
wa nchi
wanachama wa jumuiya hiyo ambazo ni Tanzania, Kenya, Uganda, Rwanda na
Burundi.
Aidha Ibara ya 8(3) (a) ya Mkataba wa kuanzishwa kwa Jumuiya ya Afrika
Mashariki imezipa mamlaka
nchi wanachama kuanzisha Wizara mahsusi, itakayoshughulikia masuala ya
Afrika
Mashariki. Kwa mujibu wa ibara hiyo, Tanzania, ilianzisha Wizara ya
Afrika Mashariki ambayo majukumu yake ni pamoja utekelezaji wa Mkataba
wa Jumuiya ya Afrika Mashariki, Mikataba Midogo (Protocols) Umoja wa
Forodha, Soko la Pamoja la Afrika
Mashariki na Mazungumzo ya uundwaji wa
Shirikisho la kisiasa la Afrika
Mashariki.
Mheshimiwa Spika, ni mategemeo ya Watanzania kwamba, Wizara hii ya Afrika Mashariki
italitendea haki taifa hili, kwa kuwashirikisha wananchi kwenye kila hatua na kwa
kusimamia kwa dhati na kikamilifu michakato yote ya mtangamano wa Afrika
Mashariki, kwa maslahi ya nchi yetu, ili kuhakikisha kwamba Tanzania inanufaika
vilivyo na Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani kipindi hiki itajielekeza kwenye mambo
machache ambayo tunaamini yakizingatiwa, Jumuiya ya Afrika Mashariki itakuwa
imara, na nchi zote wanachama watafurahia matunda ya jumuiya hiyo.
2.0 MADAI YA MAFAO
YA WASTAAFU WA JUMUIYA YA AFRIKA MASHARIKI ILIYOVUNJIKA 1977
Mheshimiwa Spika, madai ya mafao ya wazee wastaafu wa iliyokuwa Jumuiya ya Afrika
Mashariki sasa ni aibu kwa Taifa. Wastaafu hawa wameyumbishwa kiasi cha
kutosha, wamepuuzwa kiasi cha kutosha, wamedhalilishwa kiasi cha kutosha na
wameonewa kiasi cha kutosha na serikali hii ya CCM inayojiita sikivu. Hakika
laana ya wastaafu hawa wanaodhulumiwa haki yao wazi wazi namna hii itaendelea kulitafuna taifa hili kwa kwa miaka
mingi ijayo kama Serikali haitawatendea haki.
Mheshimiwa Spika, Baada ya Jumuiya hiyo kuvunjika ghafla tarehe 30 Juni, 1977
ulizuka mgogoro wa mgawanyo wa mali na madeni yake. Ili kuumaliza mgogoro huo,
Umoja wa Mataifa uliiteua Benki ya Dunia kusuluhisha mgogoro huo. Benki ya
dunia ilimteua mtaalamu wake, mwanadiplomasia, Dkt. Umbricht (sasa marehemu) ambaye alifanikisha kuwanzishwa kwa
Mkataba wa Kimataifa uliojulikana kama “East African Community Mediation Agreement
1984” kuhusu mgawanyo wa mali na madeni ya Jumuiya yakiwemo mafao ya
wafanyakazi wa Jumuiya hiyo.
Mheshimiwa Spika, kwa mujibu wa taarifa tulizo nazo, kazi kubwa aliyofanya
msuluhishi, Dkt. Umbritch ilikuwa ni kuzigawanya fedha za pensheni na provident
funds za Jumuiya kwa nchi tatu wanachama yaani Kenya, Uganda na Tanzania
kulingana na idadi ya raia wake katika Jumuiya, kwa madhumuni ya kuwalipa mafao
raia wake. Katika mgawo huo, Tanzania ilikabidhiwa paundi za Uingereza milioni
14 kwa ajili ya kulipa mafao ya wastaafu wa iliyokuwa Jumuiya ya Afrika
Mashariki. Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali kulieleza bunge hili na
wananchi wote fedha hizo zilitumika kufanyia nini kama walengwa hawakulipwa
mafao yao?
Mheshimiwa Spika, nchi za Kenya na Uganda tayari zilishawalipa wastaafu wa Afrika
ya Mashariki stahili zao na hali huko ni shwari, lakini kwa Tanzania jambo hili
limegubikwa na wingu zito la ufisadi kwa kuwa fedha ya kuwalipa wastaafu hao
ilishatolewa. Kwanini wastaafu hao hawakulipwa, na wale waliolipwa, walipewa
cheki za silingi 10 na shilingi 130 za kitanzania jambo ambalo ni aibu na
fedheha kwa Serikali hii ya CCM inayojiita sikivu kwa wananchi wake.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali hii ya CCM inayojiita
sikivu, kutoa tamko leo, mbele ya bunge
hili kuhusu mafao ya wastaafu hao ili wajue moja: kama wanalipwa au hawalipwi. Kama Serikali haitatoa tamko leo, kuhusu unyanyasaji wanaofanyiwa wastaafu wa
Afrika Mashariki, basi Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni italazimika kuleta hoja
binafsi bungeni kwa hatua za kibunge kuhusu mafao ya wastaafu wa iliyokuwa
Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, katika hotuba ya bajeti ya Wizara ya Afrika Mashariki kwa mwaka
wa fedha 2012/2013, Kambi Rasmi ya Upinzani ilinukuu sehemu ya hotuba ya Rais
Jakaya Kikwete aliyoitoa wakati wa uzinduzi wa Bunge la Kumi tarehe 18 Novemba,
2010 kwamba mchakato wa kuanzisha Umoja wa Sarafu ulikuwa ukiendelea kwa kasi
na kwamba ulikuwa unategemewa kukamilika
mwaka 2012.
Mheshimiwa Spika, pamoja na kuhoji hatua iliyofikiwa katika kuanzisha umoja wa
Sarafu kwa mwaka ule wa 2012/2013, Kambi
Rasmi ya Upinzani vilevile iliitaka Serikali kulieleza Bunge kama ilikuwa
imefanya utafiti wa kina juu ya suala hilo kwa kuwa tayari
kulikuwa na mvutano katika nchi za Jumuiya ya Ulaya kuhusu kujiunga na
umoja huo au kutojiunga nao.
Mheshimiwa
Spika, mgogoro uliopo katika
“EURO ZONE” ni kwamba; pamoja na
kuwa na sarafu moja ya “EURO” bado kuna nchi
wanachama ambao wanaendelea kutumia sarafu yao, lakini pia kuna nchi nyingine
zinaonekana kuwa mzigo katika umoja huo wa EURO kama ilivyo Ugiriki.
Mheshimiwa Spika, Tarehe 28 Aprili mwaka 2013, wakuu wa nchi za Afrika Mashariki,
akiwemo Rais Kikwete walikutana Arusha na kuagiza pamoja na mambo mengine,
kusainiwa kwa mkataba wa sarafu ya pamoja kabla ya mwezi Novemba 2013.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni inaihoji Serikali kwa mara
nyingine tena, hivi imefanya utafiti wa kina na kujiridhisha kwamba umoja huu
wa sarafu hautakumbwa na dhoruba kama ilivyotokea kwa umoja wa sarafu wa nchi
za Jumuiya ya Ulaya (Eurozone)? Pili, kwa kuwa shilingi ya Tanzania imekuwa
ikishuka thamani dhidi ya shilingi ya Kenya na Faranga ya Rwanda, na kwa kuwa
kuna tofauti kubwa za hali ya uchumi baina ya nchi wanachama huku Tanzania
ikiwa nyuma ukilinganisha na nchi nyingine za Jumuiya, Je, kuna mkakati gani wa
kuimarisha hali ya uchumi wetu ili tusiburuzwe katika Shirikisho?
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni haipingi kuwa na Umoja wa Sarafu
(Monetary Union), lakini inataka kama taifa, tuwe na maandalizi ya kutosha na
tukidhi vigezo ili tusiwe mzigo au watumwa katika umoja huo. Hii ni kwa sababu
kila nchi mwanachama inataka kutumia fursa za Jumuiya ya Afrika Mashariki kuimarisha
uchumi wake wa ndani, na kwa maana hiyo kama hatutakuwa na maandalizi ya
kutosha, tutaishia kuwa soko la bidhaa za wenzetu.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inatoa angalizo kwa Serikali,
isiharakishe kusaini mkataba wa sarafu ya pamoja. Serikali iweke nguvu zaidi katika
kujenga uchumi wa ndani. Serikali ikipuuzia ushauri huu, kuna kila dalili
kwamba Tanzania itakuwa nyenzo ya kujenga uchumi wa nchi
nyingine wanachama na yenyewe ikibaki kama mzalishaji wa malighafi ya kulisha
viwanda vya wenzetu na kuwa soko la bidhaa zao kama ilivyokuwa enzi za ukoloni.
Jambo hili likitokea ni kwamba matumaini ya Kauli Mbiu ya Serikali ya Tanzania
ya “Maisha bora kwa kila Mtanzania”
itakuwa imezikwa.
4.0 WABUNGE WA
AFRIKA MASHARIKI
Mheshimiwa Spika, katika hotuba ya bajeti ya Wizara hii mwaka 2012/2013, Kambi
Rasmi ya Upinzani Bungeni ilishtushwa sana na maamuzi mazito yanayofanywa,
sheria mbalimbali zilizotungwa, na maridhiano na mikataba mbalimbali
inayofanywa na Bunge la Afrika Mashariki bila bunge letu kuwa na taarifa. Miongoni
mwa mikataba iliyoridhiwa na bunge la Afrika Mashariki na sheria mbali mbali zilizotungwa
bila bunge letu kuwa na taarifa rasmi ni kama ifuatavyo:
i.
Jumuiya ilisaini mkataba na Jumuiya ya wafanya biashara wa
Uturuki chini ya umoja unaojulikana kama “Africa-Turkey
Partinership” mkataba ambao ulitegemewa kuingiza zaidi ya dola za
kimarekani 350 bilioni kutokana na
biashara mbalimbali.
ii.
Uandaaji wa sheria ya kuthibiti
uhalifu wa kimtandao “cyber laws”
iii.
Uandaaji wa itifaki ya pamoja
kuhusiana na kuwa na kituo kimoja cha utalii “Single Tourist Destination Protocol” na uwepo wa hati ya kusafiria
na visa moja ya utalii “Single Tourist Visas”
kwa nchi wanachama wa Jumuiya.
iv.
Kuandaa mfumo mmoja wa mitaala ya
elimu ili kuweza kukidhi haja ya soko la pamoja la ajira la Jumuiya.
v.
Kusainiwa makubaliano ya pamoja
(MOU) juu ya ushirikiano wa masuala ya kiulinzi.
vi.
Kuanzishwa kwa umoja wa
wafanyabiashara wa samaki ukanda wa Ziwa Victoria “The Lake Victoria Fisheries Organization” (LVFO) ambacho ni chombo chenye mamlaka juu ya
usimamizi wa shughuli zote za uvuvi katika ziwa Victoria
vii.
Kuandaliwa kwa miswada mbalimbali ya sheria
ambayo inasubiri kupitishwa kuwa sheria: Miswada hiyo ilikuwa ni:
The East African Community
Human and Peoples’ Rights Bill, 2012;
The East African Legislative
Assembly Elections Bill, 2011;
The East African Customs
Management (Amendment) Bill, 2012;
The East African Community
Trans-Boundary Ecosystems Management Bill, 2010;
The East African Community
Polythene Materials Control Bill, 2011;
The East African Community
Elections Bill, 2012;
The Administration of the East
African Legislative Assembly Bill, 2011; na
The East African Parliamentary
Institute Bill, 2011.
Mheshimiwa Spika, Kambi
Rasmi ya Upinzani iliona kwamba ni busara mambo haya yakawa wazi kwa bunge letu
na kwa wananchi wote pia, kwa kuwa ni maamuzi na sheria ambazo zitakuwa na
athari ya moja kwa moja kwa nchi yetu kama vile kusimamia chaguzi zetu, Majeshi
yetu, Rasilimali zetu kama samaki wa ziwa Victoria, utalii, elimu yetu, na
maisha yetu kwa jumla.
Mheshimiwa Spika,
kwa kuzingatia uzito wa jambo hili, na ili kuhakikisha kwamba nchi yetu inapata
taarifa muhimu na kushiriki kikamilifu kila hatua katika michakato mbalimbali
ya Jumuiya ya Afrika Mashariki, Kambi ya upinzani Bungeni, ilipendekeza mambo
yafuatayo:
i.
Kuundwa kwa Kamati Mpya ya Kudumu ya
Bunge ya Afrika Mashariki, ambayo itakuwa inapokea na kujadili miswada ,
itifaki na mwenendo mzima wa Jumuiya na
iwe na wajibu wa kutoa taarifa yake kwenye vikao vya Bunge mara kwa mara ili Bunge
letu liweze kuzijadili na kuishauri
serikali kikamilifu. Aidha Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni ilishauri Kamati
hiyo iwe na jukumu la kushughulikia nidhamu ya Wabunge wa Afrika Mashariki.
ii.
Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni pia
ilipendekeza Pawepo na vikao vya pamoja baina ya wabunge wa Bunge la Afrika mashariki
wanaotoka Tanzania na Kamati ya Afrika Mashariki (itakayoanzishwa) ili kuweza
kutoa taarifa za mara kwa mara kuhusiana na utendaji wao wa kazi na masuala
mbalimbali ya Jumuiya.
iii.
Vilevile Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni
ilipendekeza uwepo utaratibu wa kutoa
elimu kwa wananchi kuhusiana na kila hatua ambayo imefikiwa kuelekea kwenye
Shirikisho la Afrika Mashariki ili
kuepusha kuwa na Jumuiya ya viongozi peke yao na badala yake iwe ni Jumuiya ya
wananchi kwani watakuwa na taarifa za kina kuhusiana na kila hatua iliyofikiwa.
iv. Kambi
Rasmi ya Upinzani Bungeni pia ilipendekeza kuwa, kabla ya itifaki mbalimbali
kuridhiwa na Bunge la Afrika Mashariki, ni vema wabunge wa Afrika Mashariki
wakishirikiana na Wizara ya Afrika Mashariki
kuziwasilisha itifaki hizo, kwenye Bunge letu ili ziweze kujadiliwa na
kupitishwa au kukataliwa na Bunge kama ambavyo tumekuwa tukifanya kwa maazimio,
mikataba na itifaki za Kimataifa.
Mheshimiwa Spika, Waziri
wa Afrika Mashariki alikubaliana na mapendekezo haya wakatika akifanya
majumuisho ya hoja yake ya bajeti ya wizara ya Afrika Mashariki 2012/2013.
Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni inachotaka kujua sasa ni hatua gani imefikiwa
katika utekelezaji wa mapendekezo hayo? Aidha, tunatambua kuwa kamati ya Bunge
ya mambo ya nje ndio imekuwa na jukumu la kusimamia masuala yote yahusuyo Afrika
Mashariki.
4.1 Uchaguzi wa wabunge wa Bunge la Afrika
Mashariki
Mheshimiwa Spika, kwa
mujibu wa Ibara ya 50 ya mkataba
ulioanzisha Jumuiya ya Afrika Mashariki, Mabunge ya nchi wanachama wana haki ya
kuchagua wabunge wa wa Bunge la Afrika Mashariki. Aidha, ibara hiyo imeelezea utaratibu wa
jinsi ya kuwapata wabunge hao kuwa ni pamoja na kuhakikisha kuwa wabunge hao
wanawakilisha makundi mbalimbali kama vile uwiano wa vyama vya siasa vyenye
uwakilishi Bungeni, jinsia na makundi mengine maalum.
Mheshimiwa Spika, kutokana na ibara hiyo ya 50 (1)
kutoa haki kwa mabunge ya nchi
wanachama kuweka utaratibu wa kufuatwa katika kuwachagua wabunge wa Bunge la
Afrika Mashariki, jambo hili limetoa
mwanya kwa kila nchi kuweka utaratibu wake wa ndani ambao hauheshimu ibara hii
kama ambavyo Tanzania na Uganda walivyofanya, kwa kuhakikisha kuwa vyama vikuu
vya Upinzani katika mabunge yao, yaani CHADEMA kwa Tanzania, na FDC kwa Uganda hawana uwakilishi, pamoja na ukweli kuwa ndio
vyama vya upinzani vyenye wabunge wengi
kwenye mabunge ya nchi zao.
Kambi rasmi ya upinzani,
inaitaka serikali kuwasilisha mapendekezo ya mabadiliko ya vifungu vya mkataba
kwenye Jumuiya na kuweka kifungu cha adhabu ya moja kwa moja kwa nchi
mwananchama ambaye kwa makusudi anakiuka baadhi ya ibara za mkataba huu ili
liwe fundisho kwa kila mmoja kuheshimu mkataba huu.
Aidha,
tunataka pawepo na utaratibu wa kufanana katika Jumuiya linapokuja zoezi la
kuchagua wabunge hao katika nchi wanachama ili kuondoa udhaifu wa Mabunge
husika kutokutenda haki.
Mheshimiwa Spika, pamoja
na kuitaka Serikali kutekeleza mapendekezo haya, bado Kambi Rasmi ya Upinzani
inaona kwamba uwakilishi wa Bunge la Afrika Mashariki kwa wananchi ni mdogo
sana au pengine haupo kabisa. Kimsingi Bunge la Afrika Mashariki linawakilisha
mabunge ya nchi wanachama ambayo ndiyo yaliwapigia kura wabunge wa Afrika
Mashariki. Hivyo Kambi Rasmi ya Upinzani inakubaliana na ripoti ya timu ya
wataalamu ya Oktoba 2011 (Report of the team of
Experts on addressing the Fears, Concerns and Challenges of the East African
Federation) kuhusu
hofu na changamoto za kujiunga na shirikisho la Afrika Mashariki kwamba wabunge
wa Afrika Mashariki wawe wanachaguliwa na wananchi moja kwa moja. Hata hivyo Kambi Rasmi ya Upinzani inashauri
utaratibu huo ufanyike tutakapokuwa kwenye shirikisho kamili la kisiasa .
5.0 HOFU NA CHANGAMOTO
ZA KUJIUNGA NA SHIRIKISHO LA AFRIKA MASHARIKI
Mheshimiwa Spika, Kwa mujibu wa taarifa ya timu ya wataalamu juu ya kutoa ufumbuzi
wa hofu, na changamoto zinazozikabili nchi wanachama katika kuelekea Shirikisho la Kisisasa la Afrika
Mashariki ya Oktoba, 2011, ni kwamba, pana
hofu kubwa miongoni mwa wananchi wa nchi wanachama kuhusu mchakato wa kuingia kwenye Shirikisho la Afrika Mashariki
kwa sababu mbali mbali kama ifuatavyo:
i.
Kupoteza Mamlaka ya
Dola kwa nchi husika.
Mheshimiwa Spika, taarifa ya wataalamu inaweka bayana kwamba ili shirikisho la
kisiasa liwepo lazima kutakuwa na kupotea kwa kiwango fulani cha mamlaka ya Dola
(Sovereignty) lakini taarifa hiyo inashauri kwamba watu waangalie mbele ya
pazia la “upofu wa mamlaka” (beyond the curtain of power blindness) na kuona faida na fursa nyingi zitakazopatikana kutokana na
shirikisho hilo. Ili kuondoa hofu hii, Jumuiya ya Afrika Mashariki inashauriwa
kukamilisha kwa ufanisi itifaki na michakato yote ya mwanzo kuelekea kwenye
shirikisho, ili nchi wanachama weweze
kuona faida halisi (tangible benefits) za Jumuiya kwa hali ilivyo sasa, ili
kuwaondolea nchi wanachama na wananchi wao woga wa kuingia katika shirikisho la
Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali kulieleza bunge hili kwamba
Tanzania imenufaika kwa kiasi gani kwa hatua ya sasa ya Jumuiya ya Afrika
Mashariki ili kuwaondolea hofu wananchi ya kuingia katika Shirikisho la kisiasa
la Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, mambo mengine yaliyotajwa kuleta hofu miongoni mwa wananchi wa
nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki katika kuelekea kwenye Shirikisho
la Kisiasa la Afrika Mashariki, ni pamoja na mfumo wa Utawala (Governance)
baada ya shirikisho. Taarifa hiyo ya timu ya wataalamu ilishauri kwamba ili
kuondoa hofu hiyo kila nchi mwanachama iandae ‘utaratibu wa kikatiba’ wa kutambua maandalizi ya shirikisho hilo.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni inatambua kuwa mchakato wa kupata
katiba mpya unaendelea ila tunasikitishwa na kitendo cha serikali kutokuitoa
ripoti hii mapema ili wananchi waweze kuelimishwa kuhusiana na pendekezo hili
katika kuta maoni yao kwa tume ya Katiba. Aidha tunaitaka wizara na Serikali
kulielieleza bunge hili, imewaelimisha wananchi kwa kiwango gani ili kutoa
maoni juu ya mfumo wa utawala wa Shirikisho la Afrika Mashariki katika mchakato
katiba mpya unaoendelea?.
ii.
Hofu ya Kukosa
Ajira kutokana na Mitaala na Viwango Tofauti vya Elimu na Taaluma
Mheshimiwa Spika, taarifa ya timu ya wataalamu imebaini kwamba tofauti ya mitaala
ya elimu na viwango vya ubora wa elimu miongoni mwa nchi wanachama za Jumuiya ya
Afrika Mashariki imesababisha kutokuwa na uwiano na fursa sawa za ajira hasa
kwa nchi ambazo zina uwezo mdogo wa rasilimali watu, jambo ambalo linalowatia hofu wananchi wa nchi
hizo kuingia katika Shirikisho.
Mheshimiwa Spika, ili kuondokana na hofu hiyo, Jumuiya ya Afrika Mashariki
imeshauriwa kwamba ianzishe uratibu wa kuwa na mitaala ya elimu inayofanana ili
kuondoa ubaguzi wa vigezo vya kielemu katika fursa za ajira katika Shrikisho la
Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani ilipendekeza katika bajeti ya Wizara hii
kwa mwaka wa fedha unaomalizika 2012/2013 kuhusu kuanzishwa kwa mfumo mmoja wa
Elimu Afrika Mashariki ili kuondoa ubaguzi kutokana na tofauti ya mitaala na
viwango vya ubora wa elimu katika fursa za ajira. Aidha Kambi Rasmi ya Upinzani
Bungeni ilipendekeza kuwa kuwe na mfumo wa pamoja wa udahili kwa wanafunzi wa
vyuo vikuu, ili mwanafunzi mwenye sifa ya kujiunga na chuo kikuu awe na uhuru
wa kuchagua chuo chochote ndani ya Jumuiya Afrika Mashariki na adhaminiwe na
bodi ya mikopo kutoka nchini mwake.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali hii ya CCM kulieleza
bunge hili kuwa imefanya jitihada zipi ikishirikiana na nchi wanachama
kuanzisha mfumo mmoja wa elimu ili kuwaondolea hofu wananchi wetu kuhusu unyanyapaa
katika ajira unaotokana na tofauti za kielimu katika Jumuiya ya Afrika
Mashariki. Aidha Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni inayoongozwa na CHADEMA inaitaka
Serikali kuhimiza Baraza la Vyuo Vikuu
vya Afrika Mashariki ( The East African Universities Council) liwezeshwe ili
liweze kuendesha udahili kwa wanafunzi wanaotaka kujiunga na chuo kikuu
chochote katika Jumuiya ya Afrika Mashariki, na kuwa kiungo kati ya tume za vyuo vikuu na bodi za mikopo za nchi
wanachama ili kuwawezesha wanafunzi wa vyuo vikuu katika Jumuiya kupata elimu
kwa uhuru na bila bugudha.
6.0 SEKTA YA
BIASHARA NA UWEKEZAJI
Mheshimiwa Spika, katika jitihada za kukuza uchumi wa nchi yetu, Tanzania
inajitahidi kuvutia wawekezaji wa nje. Ili kufikia malengo ya kuvutia wawekezaji
wengi kadiri iwezekanavyo, Serikali inatoa motisha mbalimbali ikiwemo misamaha
ya kodi . Hata nchi nyingine za Jumuiya ya Afrika Mashariki halikadhalika
zinafanya vivyo hivyo . Kwa mantiki hiyo, kunakuwa na ushindani mkubwa baina ya
nchi wanachama wa Afrika Mashariki kutoa misamaha ya kodi kwa wingi ili
kuwavutia wawekezaji.
Mheshimiwa Spika, japo kanuni za uchumi wa kisasa zinaongozwa na nguvu ya soko
ambayo msingi wake ni ushindani katika ubora wa bidhaa na huduma, Kambi Rasmi
ya Upinzani haioni wala haishawishiki kama ushindani katika kutoa misamaha ya
kodi una tija katika kujenga uchumi imara. Hii ni kwa sababu rahisi kabisa
kwamba: “ni ushindani unaopoteza mapato”
Mheshiwa Spika, twakwimu zilizopo ni kwamba: Tanzania, Kenya,
Uganda, Rwanda na Burundi kwa pamoja zinapoteza Dollar za Kimarekani bilioni
2.8[1]
kila mwaka kutokana na mashindano ya
msamaha wa kodi ili kuvutia wawekezaji. Kambi Rasmi ya Upinzani haiungi mkono
jambo hili kwani ni mashindano ya kuwania nafasi ya kwanza ya kuwa masikini na fukara
zaidi jambo ambalo halikubaliki.
Mheshimiwa Spika, ili kuondokana na hasara hii kubwa, Kambi Rasmi ya Upinzani
Bungeni inapendekeza kuanzishwa kwa kituo cha Uwekezaji cha Afrika Mashariki
(The East African Investment Center) kitakachoratibu viwango vya motisha wa
kodi (tax incentives) kwa nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki ili
kuweka uwiano wa viwango hivyo na kuepusha upotevu wa mapato kama ilivyo sasa.
6.1. Benki ya Maendeleo ya Afrika Mashariki
Mheshimiwa Spika, Benki ya Maendeleo ya Afrika Mashariki ni taasisi ya Jumuiya ya
Afrika Mashariki ya zamani ambayo haikuvunjika wakati jumuiya hiyo ilipovunjika
mwaka 1977. Pamoja na kuendelea na shughuli zake kwa muda mrefu, benki hii
haionekani kama ina nguvu kiuchumi na mchango wake katika maendeleo ya kiuchumi
ya Afrika mashariki hali kadhalika hauonekani.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali ya Tanzania kuzishawishi
nchi wanachama kuwekeza katika benki hii kwa kuichangia fedha na kuiombea
mikopo kutoka benki ya dunia au Shirika la Fedha Duniani ili kuipa nguvu benki
hii na kuifanya iweze kutoa mikopo ya riba nafuu kwa nchi wanachama na pia
kugharamia miradi ya maendeleo ya Jumuiya ya Afrika Mashariki.
7.0 UTALII WA
PAMOJA
Mheshimiwa Spika, kwa kuwa kumekuwa na malalamiko mengi toka kwa makampuni ya utalii
na hata kwa watalii wenyewe kutokana na
kulipa pesa nyingi kwa ajili ya viza za kutoka nchi moja na kuingia nchi nyingine
wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki kwa madhumuni ya utalii, na kwa kuwa kutokana na tatizo hilo watalii
wengi wanachagua kufanya utalii wao Kenya zaidi kwa kuwa kuja Tanzania
kutawalazimu kulipa gharama zaidi za viza jambo ambalo linaikosesha Tanzania mapato
yatokanayo na utalii, na kwa kuwa Jumuiya ya Afrika Mashariki ilishaanza mchakato
wa kuandaa itifaki ya pamoja ili kuwa na kituo kimoja cha utalii “Single Tourist Destination Protocol”
na uwepo wa hati ya kusafiria na visa moja ya utalii “Single Tourist Visas” kwa nchi wanachama wa Jumuiya, Hivyo basi,
Kambi Rasmi ya Upinzani inaitaka Serikali kuhimiza ukamilishaji wa haraka wa
mchakato huo wa kuwa na utalii wa pamoja ili kuondoa adha iliyopo sasa hivi ya
watalii kutembelea nchi moja zaidi na nyingine kukosa mapato.
8.0 BIASHARA HARAMU YA PEMBE ZA
NDOVU AFRIKA YA MASHARIKI
Mheshimiwa Spika, biashara
haramu ya pembe za ndovu katika ukanda wa Afrika ya Mashariki inakuwa kwa kasi
sana jambo ambalo linatishia kutoweka kabisa kwa wanyama hao ambao ni kivutio
kikubwa cha utalii. Taarifa katika mtandao wa habari wa “Annamiticus” (www.annamiticus.com) zinasema kwamba
mwaka jana 2012, makontena mawili kutoka Kenya na Tanzania yalikamatwa huko
HongKong yakiwa yamebeba tani 4 (Kilo 4,000) za pembe za ndovu.
Mheshimiwa Spika, kwa
mujibu wa taarifa hiyo, kontena lililotoka Tanzani lilikuwa limeandikwa
“plastic scrap” ikimaanisha kuwa lilikuwa na vifaa ya plastiki lakini baada ya
kufunguliwa kulikuwa na vipande 972 vya pembe halisi za ndovu zenye uzito wa
kilogramu 1,927 pamoja na kilo moja na nusu ya unga wa pembe za ndovu
zilizosagwa. Kontena lililotoka Kenya lilikuwa limeandikwa “roscoco beans”
yaani maharage aina ya roscoco, lakini lilipofunguliwa kulikuwa na vipande 237
vya pembe za ndovu sawa na kilogramu 1,884.
Mheshimiwa Spika,
kwa mujibu wa taarifa hiyo, wingi wa pembe hizi za ndovu zilizokamatwa,
unadhihirisha kwamba tembo 600 kwa uchache waliuwawa.
Mheshimiwa Spika, mwezi
uliopita kontena lingine limekamatwa lililosheheni
pembe za ndovu 113 huko China zenye thamani ya Dola za Kimarekani 400,000. Kontena
hili liliandikwa kwamba limebeba vipuri (spareparts) toka Burundi .
Mheshimiwa Spika, kwa kuwa Burundi haina bandari, kuna uwezekano mkubwa kwamba
kontena hilo lilipitia bandari ya Tanzania, na hivyo kuna uwezekano pia kwamba
pembe hizo zinatokana na tembo waliouwawa Tanzania.
Mheshimiwa Spika, Kambi Rasmi ya Upinzani inataka kujua kama Serikali ya Tanzania imefanya
mawasiliano na Serikali ya Burundi ili kujua ukweli kuhusu kontena lililosheheni
pembe za ndovu lililokamatwa huko China. Hii ni kwa kuzingatia utekelezaji wa Mpango Mkakati wa Amani na Usalama wa Jumuiya ya
Afrika Mashariki (The Strategy for Regional Peace and Security) wa
kubadilishana taarifa za uhalifu na usalama.
Mheshimiwa Spika, kwa kuwa kuna watanzania walioshutumiwa na kusutwa kuhusika na
mtandao huu wa biashara hii haramu ya pembe za ndovu akiwemo Katibu Mkuu wa CCM, ndugu Abdulrahman
Kinana, na kwa kuwa Serikali ya Tanzania inaonekana dhahiri kumtetea na
kumlinda mtu huyu kwa kuwa ni kiongozi mkubwa wa chama tawala, kama alivyofanya
waziri wa mambo ya ndani Mhe. Emmanuel Nchimbi alipokuwa anatoa mchango wake
kwenye bajeti ya wizara ya maliasili na utalii mnamo tarehe 30.04.2013, na kwa
kuwa tembo wengi wa Afrika Mashariki wanazidi kupotea kila siku kutokana na
biashara hii haramu ya pembe za ndovu jambo ambalo linaikosesha Jumuiya ya
Afrika Mashariki mapato yatokanayo na utalii na hivyo kuiweka hatarini sekta ya
utalii ya Afrika Mashariki.
Na kwa kuwa Waziri wa mambo
ya ndani Mhe. Dkt. Emmanuel Nchimbi alipokuwa anachangia hotuba ya Maliasili na
utalii na kwa mujibu wa kumbukumbu rasmi za Bunge (Hansard) alisema kuwa kesi
Na.3 na 4 ya mwaka 2009 kuhusu pembe za ndovu na meli iliyokamatwa Vietnam
iliyokuwa mahakama ya Kisutu ilifutwa kutokana na Tanzania kutokuwa na mkataba
wa kubadilishana wahalifu na Vietnam na hivyo kukosekana kwa ushahidi
Mahakamani, (hansard ya tarehe 30.04.2013, uk.141) .
Hivyo basi, Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni,
inamtaka Mwendesha Mashtaka wa Jumuiya ya Afrika Mashariki kumfungulia mashtaka ndugu Abdulrahman Kinana
katika mahakama ya Afrika Mashariki kwa madhumuni ya kuubaini na kuudhibiti
mtandao wa majangili na wafanya biashara haramu ya pembe za ndovu katika ukanda
huu wa Afrika ya Mashariki kutokana na Meli anazosimamia kama wakala wa meli mojawapo
kukamatwa na shehena za pembe za ndovu huko Vietnam mwaka 2009.
Aidha,
tunaitaka serikali iombe msaada kutoka nchi mwanachama ya Kenya ambayo ina
ubalozi wa Vietnam ili kurahisisha upatikanaji wa ushahidi badala ya kutegemea
ubalozi wetu ulioko China kama ilivyosemwa na hivyo kesi hii iweze kuendelea
ili wahujumu hawa wa uchumi na washirika
wao waweze kuhukumiwa kwa mujibu wa sheria.
9.0 UHURU WA VYOMBO VYA HABARI AFRIKA YA MASHARIKI
Mheshimiwa Spika, sasa
hivi kumezuka wimbi la kukandamiza uhuru wa habari katika ukanda wa Afrika
Mashariki. Matukio ya kuvifungia vyombo vya habari, na kuwadhuru waandishi wa
habari kwa sababu za kulinda maslahi ya watawala yanazidi kuongezeka kwa kasi
kubwa katika nchi wanachama wa Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, kwa
mujibu wa taarifa ya Shirika la Utangazaji la Uingereza (BBC) ya tarehe 20 Mei,
2013, Rais Yoweri Museveni wa Uganda ameamuru kufungiwa kwa gazeti la kila siku
la nchi hiyo la “The Daily Monitor”, na gazeti lingine la “Red Pepper” kwa kuchapisha
habari iliyofichua njama za Rais Museveni za kumuandaa mtoto wake Muhoozi Kainerugaba ambaye ni brigedia
wa jeshi la nchi hiyo kuwa Rais wa nchi hiyo baada ya yeye kuondoka madarakani.
Katika sakata hilohilo, redio mbili za Dembe FM na KFM zilivamiwa na askari
polisi zaidi ya 50 wenye silaha na kuamrisha kufungwa kwa vituo hivyo kwa madai
kwamba vipo katika eneo moja na ofisi za magazeti yaliyofungiwa.
Mheshimiwa Spika, kwa
upande wa Tanzania hakuna asiyejua jinsi tasnia ya habari inavyodhibitiwa ili
kulinda maslahi ya wakubwa. Licha ya kufungia gazeti la ki-uchunguzi la Mwanahalisi
kwa muda usiojulikana kwa kusema ukweli, watanzania pia wameshuhudia waandishi
wa habari wakitekwa, kuteswa na hata kuuwawa huku serikali ikiwaachia huru baadhi ya maafisa wake
walioshiriki katika unyama huo wakiendelea na kazi katika ofisi za
serikali. Jambo hili limeichafua taswira
ya nchi yetu mbele ya Jumuiya na mbele ya ulimwengu.
Mheshimiwa Spika, matukio haya ya kufungiwa na kuumizwa na
kuuwawa kwa waandishi wa vyombo vya habari ndani ya Jumuiya ya Afrika yasiposhughulikiwa
sasa, yataongeza hatari na hofu ya wananchi kutoka nchi wanachama na hivyo
kupinga kuingia katika Shirikisho la
Kisiasa la Afrika Mashariki .
Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni,
inaitaka Serikali na wizara hii kulieleza Bunge na watanzania nini kauli yake
na msimamo wake kuhusiana na suala la uhuru wa vyombo vya habari na usalama wa
wanahabari ndani ya Jumuiya hii ya Afrika Mashariki.
Aidha, Kambi Rasmi ya Upinzani Bungeni, inapendekeza kuwa kutokana na tishio hili la uhuru wa habari na
wanahabari katika nchi wanachama wa Jumuiya ni vyema sasa tukawa na itifaki ya
pamoja “Protocol” na sheria moja ya
kusimamia uhuru na haki ya kupata habari ndani ya Jumuiya ili kuzuia serikali
na viongozi wasiopenda kukosolewa ndani ya Jumuiya kuwa na haki ya kuvifungia
vyombo vya habari kwa kutumia sheria kandamizi za nchi wanachama, hii ni hatua
muhimu sana katika kuelekea kwenye Shirikisho la Afrika ya Mashariki.
10.0 ITIFAKI MBALIMBALI ZA
USHIRIKIANO WA KIKANDA
Mheshimiwa Spika, bila
shaka wananchi wa nchi za Jumuiya ya Afrika Mashariki wanataka kuona matunda ya
ushirikiano na sio kuona utitiri wa taasisi na itifaki mbalimbali
zinazoanzishwa bila mafanikio.
Mheshimiwa Spika, hotuba
ya Waziri wa Afrika Mashariki ya mwaka 2012/2013 ilitaja itifaki na
mikakati kadhaa ya ushirikiano wa
kikanda. Itifaki na mikakati hiyo ni
pamoja na Mkakati wa Kikanda wa kusimamia amani na usalama, uwianishaji wa
shughuli za kipolisi, kupambana na madawa ya kulevya, mapambano dhidi ya
ugaidi, itifaki ya amani na usalama, itifaki ya ushirikiano katika ulinzi,
mazoezi ya pamoja ya kijeshi na ushirikiano katika siasa.
Mheshimiwa Spika, pamoja
na utitiri huu wa mikakati na itifaki, bado Afrika ya Mashariki imekuwa mhanga
(victim) mkubwa wa matukio ya kigaidi, biashara haramu ya madawa ya kulevya,
biashara haramu ya pembe za ndovu. Kambi
Rasmi ya Upinzani ya Upinzani inataka kujua kama itifaki na mikakati hiyo ina
nia ya dhati ya kukabiliana na matatizo yaliyotajwa au ni miradi ya ulaji ya wakubwa na kuanzisha
nafasi za ajira kwa watoto wa wakubwa bila ufanisi wa vyombo hiyo.
11.0 UTEKELEZAJI WA
SHERIA KATIKA JUMUIYA
Mheshimiwa Spika, shirikisho la Afrika Mashariki limesababisha mwingiliano wa
kijamii katika nchi wanachama kwa kiwango kikubwa ambapo raia wa nchi wanachama
wana fursa ya kuoana na kuanzisha familia. Tatizo linaloibuka katika mahusiano
haya ni kwamba hakuna utaratibu wa utekelezaji wa hukumu iliyotolewa katika
nchi moja mwanachama katika nchi nyingine
mwanachama kuhusu masuala ya ndoa, talaka wala malezi ya watoto.
Mheshimiwa Spika, kwa mfano, sheria ya utekelezaji wa hukumu katika nchi jirani (The Judgement Extension Act) haihusishi
hukumu zinazohusu mambo ya ndoa, talaka wala
malezi ya watoto na hivyo kutoa wakati mgumu kwa wananchi wanapotaka kukazia
hukumu kwenye nchi wanachama za Kenya na Uganda. Mbaya zaidi ni kwamba, sheria
hiyo haina kabisa mamlaka katika nchi nyingine wanachama za Jumuiya kama vile Rwanda na Burundi.
Mheshimiwa Spika, kutokana na hali hiyo imepelekea wananchi katika nchi wanachama
kukosa haki zao na hasa kuhusiana na mambo ya ndoa , malezi na hata haki za
watoto inapotokea kuwa mzazi mmojawapo anatokea nchi nyingine na wanapokuwa ama
wamekosana na kutalikiana na mmojawapo kuamua kurejea kwenye nchi yake zile
haki za mhanga zinakuwa zimepotelea ama kuishia hapo kwani hawezi kwenda
kukazia hukumu huko kwa mujibu wa sheria na hii imeleta usumbufu mkubwa sana
kwa wananchi wetu waliooa ama kuolewa katika nchi wanachama .
Kambi Rasmi ya Upinzani
Bungeni inayoongozwana CHADEMA inataka kujua Serikali na wizara ina mpango gani
wa kuondoa utata huu wa kisheria ili haki za kifamilia ziweze kulindwa katika
Jumuiya ya Afrika Mashariki.
Mheshimiwa Spika, baada ya kusema hayo kwa niaba ya kambi rasmi ya upinzani
Bungeni naomba kuwasilisha.
………………………………..........................
Raya Ibram Khamis (Mb)
Kny. MSEMAJI MKUU WA
KAMBI RASMI YA UPINZANI BUNGENI
WIZARA YA AFRIKA
MASHARIKI
24 Mei, 2013
No comments:
Post a Comment